LEKSYKON

Adżanta (Ajanta)

Miejscowość w Indiach na wyżynie Dekan w stanie Maharasztra, gdzie w 1819 roku odkryto nad rzeką Waghorą zespół dawnych grot buddyjskich z unikalnymi malowidłami. Należą one do najciekawszych miejsc w Indiach i znajdują się na liście zabytków UNESCO. Groty wykuto prawdopodobnie pomiędzy III wiekiem p.n.e. a VII wiekiem n.e. Adżanta była wówczas kwitnącym ośrodkiem buddyzmu. Dotychczas odkryto 30 grot, które dzielą się na czajtje – świątynie, a także wihary – gdzie mnisi mieszkali. Groty swą światową sławę zawdzięczają pięknym freskom, które zachowały się głównie w czterech czajtjach.

Agra

Miasto w Indiach na Nizinie Hindustańskiej nad rzeką Dźamuną (Jamuną). W XVI i XVII wieku stolica imperium Wielkich Mogołów. Cesarz Akbar Wielki zbudował tu ogromny fort. Za panowania Dżahangira i Szahdżahana Agra liczyła 750 000 mieszkańców i była jednym z największych miast w świecie. Wówczas powstały najważniejsze budowle: kompleksy pałacowe w Forcie Agra oraz mauzoleum Tadż Mahal – okrzyknięte „cudem świata”, które znajdują się na liście zabytków UNESCO i przyciągają turystów i podróżników z całego świata.

Ain Dara

Miejscowość w północnej Syrii w dolinie rzeki Afrin, leżąca ok. 40 km na północny wschód od Aleppo. Ain Dara słynie z ruin świątyni neohetyckiej z przełomu X i IX wieku przed Chrystusem (epoka żelaza). Był to okres gdy na północy Syrii istniały niewielkie państewka Hetytów, których imperium na Wyżynie Anatolijskiej upadło ok. roku 1200 przed Chrystusem w wyniku najazdu Ludów Morza. Ain Dara leżała na terenie jednego z takich państewek zwanych neohetyckimi.

Ajutthaja (Ayutthaya)

Miasto w Tajlandii na Nizinie Menamu położone u zbiegu trzech rzek: Menam (Chao Phraya), Lop Buri i Pasak. Dawna stolica Królestwa Syjamu. W XVI i XVII wieku Ajutthaja była głównym ośrodkiem handlowym Półwyspu Indochińskiego i jednym z najważniejszych miast Azji.

Transkrypcja: Rzadko się zdarza, że tak ważne miasto występuje pod tyloma różnymi nazwami. Inne używane nazwy: Ajjuthaya, Ajodhja, Ajudhja, Ayutthaya, Ajuttia.

Alcatraz

Wyspa na zachodnim wybrzeżu USA, położona przy wejściu z Pacyfiku do Zatoki San Francisco ok. 2,5 km od brzegu. Jej hiszpańska nazwa - Isla de los Alcatraces - oznacza Wyspę Pelikanów. Wyspa jest znana także jako Skała (ang. The Rock). Zajmuje  obszar 8,9 ha.

Amman

Stolica Jordanii i najważniejsze miasto w kraju. Jej nazwa pochodzi od wzgórza Dżabal Amman, a także od starożytnego ludu Amonitów, który zamieszkiwał północ dzisiejszej Jordanii w pierwszym i drugim tysiącleciu przed Chrystusem. W Starym Testamencie miasto jest wymieniane pod nazwą Rabbat Ammon. Była to stolica Ammonitów. W epoce hellenistycznej miasto zostało rozbudowane przez egipskich Ptolemeuszy i nazwane Filadelfią. W czasach rzymskich Filadelfia wchodziła w skład Dekapolis - związku miast leżących na pograniczu rzymskiej Palestyny oraz państwa Nabatejczyków ze stolicą w Petrze.

Amrit

Stanowisko archeologiczne w Syrii położone ok. 7 km na południe od miasta Tortosa (Tartus) przy ujściu rzeki Amrit do Morza Śródziemnego. Amrit (greckie Marathos – Μάραθος, arabskie عمريت) zajmuje powierzchnię ok. 6 km kwadratowych. Już u schyłku 3 tys. przed Chr. znajdowało się tutaj miasto założone przez Amorytów. Jednak Amrit znane jest przede wszystkim z wyjątkowo dobrze zachowanych budowli fenickich z VI i V w. przed Chr.: świątyni, wież grobowych, stadionu oraz wielu cennych inskrypcji i dzieł sztuki odnalezionych podczas prac archeologicznych.

Amritsar

Miasto w północnych Indiach w pobliżu granicy pakistańskiej w stanie Pendżab. Amritsar jest świętym miastem sikhów, ponieważ znajduje się w nim najważniejsza gurdwara (świątynia sikhijska) – Harmandir, popularnie zwana Złotą Świątynią. Miasto powstało w XVI w. na ziemi darowanej sikhom przez cesarza Akbara. Jego założycielem był czwarty guru sikhów – Ram Das. Nazwa „amritsar” oznacza „jezioro boskiego nektaru” i odnosi się do jeziora, na którym wybudowano Harmandir. W XVIII w. wojska mogolskie i afgańskie kilkakrotnie najeżdżały i niszczyły miasto.

Angkor

Najsłynniejsza stolica dawnego imperium Khmerów na Półwyspie Indochińskim. Pod koniec IX wieku władca khmerski o imieniu Jasiowarman założył nową stolicę – Jaśodharapurę – pierwotny Angkor. Miasto wybudowano wokół wzgórza Phnom Bakheng nad rzeką Siem Riep w dzisiejszej Kambodży. Kolejni władcy rozbudowali stolicę. W XII wieku w jej pobliżu król Surjawarman II wzniósł słynną świątynię Angkor Wat. Po jego śmierci stolica Khmerów uległa poważnym zniszczeniom podczas przegranej wojny z państwem Czampa.

Apamea

Apamea (Afamia), starożytne miasto w Syrii nad Orontesem. Założone przez Seleukosa Nikatora na przełomie IV i III wieku p.n.e. i nazwane imieniem jego perskiej żony. Apamea stała się jednym z głównych miast Syrii w epoce hellenistycznej oraz w czasach rzymskich. Była ważnym ośrodkiem greckiej kultury oraz centrum bogatego regionu rolniczego, w którym hodowano słonie i konie dla wojska. Po reformie administracyjnej w V wieku została stolicą prowincji Syria Secunda. Później zniszczyły ją najazdy perskie i trzęsienia ziemi.