Cusco (Cuzco)

Miasto w południowym Peru położone w dolinie śródandyjskiej na wysokości 3.326 m n.p.m., stolica departamentu (ok. 358 tys. mieszkańców). Ośrodek przemysłowy, handlowy, kulturalny (m.in. Uniwersytet) i turystyczny. Założone zostało w XII w. przez pierwszego władcę Inków Manco Cápaca, szybko stało się stolicą największego imperium w dziejach Ameryki Południowej – Tahuantisuyu – rozciągającego się od północnej Argentyny i Chile na południu po Kolumbię na północy. Sama nazwa miasta w języku keczua – Qosqo lub Qusqu – oznacza „pępek świata”. Hiszpańskie oddziały pod dowództwem Francisca Pizarra dotarły tu 15 listopada 1533 roku i, wykorzystując wewnętrzne trudności (konflikt o władzę między przyrodnimi braćmi – Atahualpą i Huáscarem), zdobyły je praktycznie bez walki. Bogactwo miasta wprawiło konkwistadorów w zachwyt i osłupienie – „Cusco, miasto miejscowych władców, jest tak wielkie i tak bogate, że godne jest konkurować z najpiękniejszymi miastami Hiszpanii” – napisał w relacji towarzysz Pizarra Pedro Sánchez de la Hoz. Niestety bogactwo miasta stało się też przyczyną jego zguby – po praktycznie natychmiastowym ograbieniu miejscowych świątyń i pałaców ze złota i srebra, w 1536 roku, po powstaniu Manco Inki zostało kompletnie zniszczone i spalone, a na fundamentach inkaskich budowli zdobywcy wznieśli swoje klasztory, kościoły i pałace. Znaczenie miasta też powoli spadało na rzecz nowej stolicy najeźdźców – Limy czy innych miast kolonialnych (np. Arequipa). Dodatkowo miasto wielokrotnie było niszczone przez trzęsienia ziemi (m.in. w 1650, 1950 i 1986 roku). Miasto „odżyło” dopiero po odkryciu w 1911 roku ruin Machu Picchu stając się bazą wypadową do wspomnianego miejsca i turystycznym centrum okolicy. W 1983 roku stare miasto wpisane zostało na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Na koniec jedna uwaga dotycząca pisowni miasta – hiszpańska nazwa (a co za tym idzie, także w pozostałych językach europejskich, w tym polskim) brzmi Cuzco, jednak na miejscowych tablicach drogowych czy urzędów widnieje Cusco. Wynika to z jednej strony z braku rozróżnienia fonetycznego w dialektach amerykańskich liter „z” i „s”, a z drugiej chęci nawiązania do pierwotnej nazwy pisanej przez „s”. Inną ciekawostką są wszechobecne w Cusco tęczowe flagi kojarzące się nam z ruchami środowisk homoseksualnych. W Cusco tęczowa flaga (oficjalna flaga miasta od 1975 r.) nie ma takich asocjacji, a nawiązuje do dawnych barw imperium Tahuantisuyu.

Najważniejsze miejsca do zobaczenia: Centralny plac Plaza de Armas z katedrą i kościołem La Compañía, pozostałości inkaskiej Świątyni Słońca (Coricancha), na miejscu której Hiszpanie wznieśli kościół i klasztor Santo Domingo, pozostałości murów pałacu Inka Roca przy ulicy Huatunrumiyoc, ruiny inkaskiej twierdzy Sacsayhuamán górującej nad miastem.

Pozostałe miejsca: liczne kolonialne kościoły (La Merced, San Blas czy San Francisco), ciekawe muzea oraz położone w najbliższej okolicy stanowiska archeologiczne Quenko i Tambomachay.

Zalecany minimalny czas pobytu: Na najważniejsze atrakcje wystarczy jeden dzień, by pozwiedzać najbliższą okolicę potrzeba kolejnego dnia. Zwiedzanie Świętej Doliny Inków (twierdze Pisac czy Ollantaytambo) oraz ruin Machu Picchu wymaga już minimum 4-dniowego pobytu w okolicach Cusco.

Tekst : Piotr Lubina